به بهانه ایجاد توتستان توسط شهرداری خوی

توتستان بزرگ خوی ایجاد شد

توت فقط یک محصول کشاورزی نیست، گره خورده با فرهنگی، اقتصاد و تاریخ شهرستان خوی است
نام خوی زین چو زر ری تازه
کار ری چو نقد خوی به عیار
گر چه قبله یکی است، خاقانی
ری و خوی دان دو قبله زوار
«خاقانی شروانی»

توت در شهرستان خوی فقط یک محصول کشاورزی و یا جزو مواد اولیه تولید صنعتی(نخ و پارچه ابریشم) نیست. هر چند که همین ها هم در طول تاریخ بوده، اما درخت و میوه توت با فرهنگ مردم این شهرستان طوری گره خورده که نمی توان تاریخ این شهرستان و فرهنگش را از توت جدا نمود و ذکر کرد.

همین که مردم خوی از دیرباز درخت توت را دارای حرمت می شمردند و قطع درخت از ریشه را برنمی تافتند. همان زمانها که بخاری های خانگی و کارگاهی هیزمی بودند، اما هرگز هیزم درخت توت در آن نمی ریختند و اگر درخت توتی خشک می شد و یا مجبور به قطع درختی می شدند، هیزمش را به مسجد می دادند و میوه توت همیشه و همواره احسان محسوب می شد و درخت را می تکاندند و میوه اش را دم در همه خانه ها در بشقابی می بردند و احسان می کردند و یا در کنا باغات و یا لب چشمه ها و جویبارها می کاشتند تا از میوه اش همه رهگذاران استفاده نمایند و … نشان دهنده اهمیت توت در فرهنگ خوی است و گره خوردگی اقتصاد خوی با تولید نخ ابریشم برای بافت فرشهای ابریشمی و یا پارچه های ابریشمی(اطلس و دیبا) و صادر کردنش از طریق جاده ابریشم(ایپک یولی) به کشورهای اروپایی یعنی اینکه یکی از پایه های مهم اقتصاد این شهرستان وابسته به درخت توت بود و پرورش کرم ابریشم و تولید نخ و پارچه و فرش… و توت خشک تا قبل از تولید قند، برای شیرین کامی در هنگام نوشیدن چایی مصرف می شد و هنوز هم ادامه دارد و جزیی از آجیل چهارشنبه سوری(یتدی لوین) بود و هنوز هم برخی از مردم بجای قند از توت خشک استفاده می کنند!

گذارید قدری شواهد تاریخی بر این ادعا بیاوریم:

۱- ياقوت حموي، راجع به خوي مي‌نويسد: “» … خوي از بلاد مشهور آذربايجان است و شهريست آباد و پر ميوه و پارچه‌هاي(‌خوئي) منسوب به اين شهر است

۲-عمادالدین زکریا محمد بن محمود قزوینی مولف قرن هفتم در کتاب آثار البلاد و اخبار العباد می نویسد: در خوی منسوجی ابریشیمن به نام جولخ تولید می شود. و خوی به آن منسوب است.

۳- پیر آمده ژوبر، فرستاده ویژه ناپلئون بناپارت به ایران در روزگار حکومت فتحعلی‌شاه قاجار، در سفرنامه خود «مسافرت در ارمنستان و ایران»، هنگامی که از شهر خوی می‌گذرد، می نویسد «عطر گل‌های وحشی و منظره‌میوه بر تاک‌ها و درختان زردآلو و توت بهترین یادآور خرمی و زیبایی این شهر است. دیدن روی مردمانی سرخوش و شاداب و خوش‌دل و خوش‌بیان به مسافران نوید می‌دهد که اینجا به سرزمین متمدنی گام نهاده‌اند. آن رنج‌هایی که مسافر حین عبور از کوه‌های ارمنستان برده است با دیدن منظره‌زیبای خوی جبران می‌شود، کشتزارهای اطراف شهر، خرم و آباد است و ساکنان خوی مردمانی بی‌نیاز و پاکدامن اند». جلوه‌ای از بی‌نیازی و پاکدامنی در نذر درختان توت نمایان شده که مسافران را به خویش فرامی‌خوانند.

۴-کلنل استوارت در سال ۱۲۵۱ قمری در خاطرات خود از سفر به خوی می نویسد: من در سر راه خود درخت توت تنومندی را دیدم که به اندازه بزرگی بلوط های کهن سال انگلستان بد.

۵-موریتس واگنر جهانگرد آلمانی در سال ۱۲۵۹ قمری در مورد خوی می نویسد: باغها پر از میوه هی خوشمزه به ویژه درخت توت سفید خوی که در شیرینی مشهور است.

با این نشانه ها به عنوان نمونه از هزاران نشانه تاریخی مکتوب ذکر شد، می توان گفت: ایجاد توتستان در خوی توسط شهرداری این شهر، ایجاد یک باغ و یا تفرجگاه و یا فضای سبز ساده نیست، احیای بخشی از تاریخ فرهنگی و اقتصادی این شهر است و احیای هویت آن!
ضمن تقدیر از این عمل بسیار خوب، به انتظار می نشینیم تا احیای توتستان های خوی گسترش یابد و در کنارش شاهد احیای باغستان های گل محمدی(قیزیل گول) آن هم با تاریخ فرهنگ و اقتصاد خوی گره خورده و باغستان های آلبالو(گیله نار) توسط شهرداری خوی باشیم.
راستی می دانید چرا در باغات قدیمی خوی درخت گیله نار در دور باغات و بجای حصار و دیوار کاشته می شد و نه در محوطه اصلی باغات؟!
در این مورد بعدا خواهیم نوشت!

انتهای پیام/

خسرو کرمانشانی

توتستان بزرگ در شهر خوی به منظور احیای بخشی از تاریخ این شهرستان ایجاد شد